Domates çeşitleri, yaprakların dizilmesi ve sıklığı ve gövde üzerindeki çiçeklenme ile tanınan gelişim modelleri ile üç gruba ayrılabilir.
Belirsiz gelişim (sınırsız) - ana ve yan gövdeler büyümelerini sürekli bir şekilde sürdürür. Çiçeklenme arasındaki yaprak sayısı, belirli bir çiçeklenme kümesinden başlayarak az çok sabittir (Şekil 1a). Belirsiz büyümeye ait çeşitler genellikle sera veya sırık domates olarak yetiştirilir.
Belirli gelişim (sınırlı) - ana ve yan saplar, belirli çeşitlere göre değişen belirli sayıda çiçeklenme sonrasında büyümeyi durdurur (Şekil 1b). Sanayi domatesi genellikle belirli büyüme (sınırlı) çeşitlerine aittir.
Yarı belirli gelişim (yarı sınırlı)- dallar çiçeklenme ile büyümeyi durdurur, ancak bu genellikle ileri büyüme aşamasında ortaya çıkar. Bu grubun çeşitleri genellikle açık alanda, sırıkta yetişmeyenlerden oluşur.
Tablo 1: Farklı gelişim modellerindeki çiçeklenme arasındaki yaprak sayısı.
Çiçeklenme öncesi yaprak sayısı
Belirsiz
Belirli
1. çiçek salkımları
6-14
4-3
2. çiçek salkımları
5-7
2-3
3. ve daha fazla çiçek salkımları
3-5
0-1
Şekil 1a: Belirsiz tür domates gelişimi Şekil 1b: Belirli tür Domates gelişimi
2. Domates Bitki Rehberi: Gelişim dönemleri
Gelişim dönemleri, genel anlamda, dört döneme ayrılabilir:
Ekimden veya dikimden ilk çiçeklenmeye kadarki süre.
İlk çiçeklenmeden ilk meyve salkımına kadar olan süre.
Meyve olgunlaşmasından ilk hasada kadarki süre.
İlk hasattan hasatın sonuna kadarki süre.
Bu gelişim dönemleri aynı zamanda bitkinin farklı beslenme ihtiyaçlarını da temsil eder (bakınız bölüm 3.1).
Her dönemin süresi yetiştirme metoduna, çeşitliliğe ve iklim koşullarına göre değişebilir (Tablo 2).
Tablo 2: Büyüme aşamalarına göre büyüme döngüsünün tipik bir örneği (lokasyon:İsrail merkez)
Çeşit
VF121
Yetiştirme metodu
Sera
İlk çiçeklenmeye kadar geçen süre
30
İlk hasata kadar geçen süre
65
Gelişme dönemi
Dönem süresi (gün)
Bitki yaşı (gün)
Ekim/dikim
1
1
Vejetatif
14
15
İlk çiçeklenme
15
30
İlk meyve tutumu
10
40
Meyve gelişimi
20
60
Hasat başlangıcından son hasata kadar
21-145
81-210
3. Domates Bitki Rehberi: Meyve gelişimi
Meyve, tutumundan sonra meyve çeşidi, iklim ve büyüme koşullarına bağlı olarak 45-70 günlük bir süre boyunca olgunlaşır. Meyve, yeşil olgunluk aşamasına kadar büyümeye devam eder.
Üç meyve gelişim dönemi not edilmiştir.
Olgunlaşma meyvenin rengini açık yeşilden kirli beyaza, pembe, kırmızıya ve son olarak koyu kırmızıya veya turuncuya değiştiğinde oluşur. Pazara olan mesafeye ve süreye bağlı olarak, pembe ile koyu kırmızı dönem arasında herhangi bir zamanda hasat yapılabilir, daha sonraki aşamalarda daha lezzetli meyve üretilir.
Tablo 3: Meyve olgunlaşma dönemleri
Dönem
Tanım
Al düşme
Meyve kabuğunda kırmızı lekeler görülür
Pembe
Domates pembeye döner, henüz tüketime hazır değildir
Kırmızı
Domates kırmızı renkte ve tüketim için tamamen olgundur.
4. Domates Bitki Rehberi: Bitki kullanımları
Domatesler taze olarak tüketilir ve turşu, sos, meyve suyu ve konsantre salça yapımında kullanılır.
